Мах, гурилаа бэлтгэн бууз, банш хийх зав чөлөөгүй тохиолдолд бид ихэвчлэн хагас боловсруулсан бүтээгдэхүүн авч хэрэглэх нь олонтоо. Худалдан авалт хийхдээ тухайн бүтээгдэхүүний нэр, үйлдвэрлэсэн хугацааг харж, шошго уншдаг ч үйлдвэрлэлийн орчин нөхцөл эрүүл ахуйн шаардлага хангаж буй эсэх, элдэв төрлийн амтлагч бодис хийсэн үү, мах нь баталгаатай юу гэдгийг төдийлөн анзаардаггүй. Тиймээс энэ удаад хагас боловсруулсан бүтээгдэхүүн худалдан авалтад тус болохуйц, элдэв зүйлд санаа зовохгүйгээр шууд худалдан авч болох Боргоцой брэндийн тухай бичье.
Жижигхэн зах зээлийн орчинд томоохон тоглогч болж, үнэнч хэрэглэгчдээсээ “Алтан медальтай хүнс” гэсэн талархлыг хүртээд буй Боргоцой брэнд нь дөрвөн жилийн турш хагас боловсруулсан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг. Зүүн гурван аймгаас авсан үхрийн махаа гараар татаж, элдэв төрлийн амтлагч, нөөшлөгч бодис холихгүйгээр Улаанбаатар дээд гурилаар чимхэн, сэтгэлээ шингээн урладаг нь эдний гол онцлог. Мөн үйлдвэрлэлийн бус, гар аргаар бүтээгдэхүүнээ боловсруулдаг учраас амт чанарын хувьд, яг л гэртээ хийгээд идэж буй мэт санагдана. Тиймдээ ч 2017 онд байгуулагдаж, жижигхэн гэр үйлдвэрлэл өдгөө 32 дэлгүүрийн 100 гаруй салбар дэлгүүрээр бүтээгдэхүүнээ борлуулж, хүнсний манлай үйлдвэрлэлүүдийнхээ эгнээнд “зогсож” байна. Аливаа бизнес оршин тогтнох гол зүйл нь өөрсдийн гэсэн үнэнч үйлчлүүлэгчдээ бэлтгэх байдаг. Тэгвэл Боргоцой брэнд нь үүнийг соргогоор мэдэрч, хэрэглэгчдэдээ найз нөхдийн сэтгэлээр хандан, хамгийн эко, эрүүл мэндэд тустай бүтээгдэхүүн хүргэдэг байна. Эл брэндийг үүсгэн байгуулагч А.Отгончимэг “Анх бууз, баншаа хийчхээд л дэлгүүрт гуйгаад л хоёр, гурван уутыг тавьж, эсвэл айлуудаар явж, захиалга аваад л гүйдэг байлаа. Эхний хоёр жил хамгийн хэцүү байсан. Сүүлдээ хоёр хүн ажиллуулж, бага багаар ажилтныхаа тоог нэмсээр ирсэн. Гэр бүлийн дэмжлэг сайтай байсан учраас энэ хүртэл явж чадсан болов уу. Нөгөөтээгүүр, Монголчууд маш завгүй болж байна. Хайртай хүмүүстэйгээ цагаа үр дүнтэй өнгөрөөх үү, эсвэл өөрийгөө хөгжүүлэх үү гэх мэт чухал зүйл их болсон. Тиймээс захаас очиж махаа аваад, гэртээ ирээд махаа татаж, гурилаа зуурч, чимхээд бууз, банш хийнэ гэвэл хэдэн цаг зарцуулах вэ, мөн хэдэн төгрөг үрэх бол. Бууз, баншны бизнес гэж хэлэхэд уйтгартай санагдах боловч, хүмүүсийн хэрэглээ болчихсон, цаашид сайтар хөгжих ёстой салбар юм. Энд орон зай байгаа учраас бизнесээ эхлүүлсэн юм” хэмээв.
Аливаа бизнес оршин тогтнох гол зүйл нь өөрсдийн гэсэн үнэнч үйлчлүүлэгчдээ бэлтгэх байдаг. Тэгвэл Боргоцой брэнд нь үүнийг соргогоор мэдэрч, хэрэглэгчдэдээ найз нөхдийн сэтгэлээр хандан, хамгийн эко, эрүүл мэндэд тустай бүтээгдэхүүн хүргэдэг байна.
Одоогоор Боргоцой брэнд нь 16 хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр үйл ажиллагаа явуулж буй. Өдөрт 300 кг банш, бууз үйлдвэрлэж, борлуулдаг аж. Харин сард 6000 ширхэг бүтээгдэхүүн худалдаалдаг гэх тооцоолол бий. Дөрвөн жилийн хугацаанд Боргоцой брэндийн бүтээгдэхүүний амт, орц, чанарт өөрчлөлт ороогүй байна. Учир нь хамгийн анх ажилд орж байсан хүмүүс нь одоо хүртэл ажиллаж байгаа холбоотой. Удирдлагын зүгээс өөрийнхөө оронд тухайн хүнийг тавьж, үзэн нийгмийн асуудалд нь анхаарлаа хандуулж, тогтвортой удаан ажилуулах боломжийг эрэлхийлдэг тухайгаа хэлж байлаа.
Боргоцой брэнд брэндийн бүтээгдэхүүнүүд худалдаалагдаж эхлэхдээ зах зээлдээ хамгийн үнэтэйд тооцогддог байжээ. Харин юм үнэд орж буй хэрээр нэмж чадахгүй явсаар саяхнаас доогуур үнэлгээтэй бүтээгдэхүүний тоонд багтсан байна. Сайн чанарын үхрийн мах сонгож хийдэг учраас хямдхан байх боломжгүй талаар үйлдвэрлэгчид хэлж байв. Эл брэнд нийт 13 төрлийн бүтээгдэхүүнтэй бөгөөд айлын хэрэгцээнд тулгуурлан 900 граммаар савлаж, 18 мянган төгрөгөөр худалдаалдаг аж. “Ажилчдын цалин, ажлын байрны тог цахилгаан, ус, түгээж буй бензин тос, нэмүү өртгийн албан татвар гэх мэтээр зардалаа хасаад сарынхаа орлогыг харахаар зарим үед “Би юу хийж байгаа юм бол” гэж боддог ч хэрэглэгчид маань байгаа учраас үнэ цэн бий гэж өөрийгөө тайвшруулдаг” хэмээн үүсгэн байгуулагч А.Отгончимэг хэлж байлаа. Өөрсдийн гэсэн нөөцлөх зоорь байхгүй учраас хямдхан үед нь махаа олноор нь авч чаддаггүй аж. Дэлгүүрт худалдаалахдаа зургаан сар үнээ нэмж болдоггүй. Тиймээс махны үнэ нэмэгдсэн гээд бүтээгдэхүүний үнийг шууд өсгөх боломжгүй тул тухайн үед гарах зардлаа өөрсдөө хариуцдаг байна. Түүхий эдээс хамааралтай энэ төрлийн бэрхшээл нь хагас боловсруулсан бүтээгдэхүүний зах зээлийг урагшлахад тээг болж буй.
Боргоцой брэндийнхэн Монгол болон Герман улсын хагас боловсруулсан бүтээгдэхүүний зах зээлийг харьцуулан судалж үзжээ. Германд энэ төрлийн зах зээл дээд түвшиндээ хөгжсөн аж. Тиймээс тэдний туршлагыг судлан, үйлдвэрлэлээ томруулах, бүтээгдэхүүнийхээ нэр төрлийг нэмэгдүүлэх, цаашдын бодлогоо тодорхойлсон байна. Энгийнээр хэлбэл, нийлүүлэлтээ сайжруулж, хэрэглэгчтэйгээ илүү ойртон, айл бүрийн доор байдаг дэлгүүрт очих зорилгыг тэд өмнөө тавьжээ. Мөн сав баглаа боодлын хувьд, байгаль хордуулж, хог хаягдал үүсгэхгүйгээр илүү минимал эрүүл болгох үүднээс ажиллаж байна.
Сайн хэрэгч бүсгүй байна Амжи