Удирдлагын нягтлан бодох бүртгэл гэж юу вэ?

“Бизнес Цэнэг Conference 2025”-ийн илтгэгчээр оролцсон Финсайт академийн гүйцэтгэх захирал Г.Наранзулын илтгэлийн агуулгыг тоймлон хүргэж байна. 

Өнөөгийн хурдацтай хөгжиж буй бизнесийн орчинд байгууллагууд амжилтад хүрэхийн тулд зөвхөн өнгөрсөн санхүүгийн үзүүлэлтэд бус, ирээдүйг харж, шийдвэр гаргахад туслах мэдээлэлд тулгуурлах шаардлагатай болдог. Энэхүү чухал үүргийг гүйцэтгэдэг нь удирдлагын нягтлан бодох бүртгэл юм. Энэ чиглэлд мэргэшсэн нягтлан бодогч зөвхөн тоо бүртгэж, тайлан гаргадаг хүмүүс биш, харин байгууллагын санхүүгийн эрүүл мэндэд хяналт тавьж, урт хугацааны зорилгодоо хүрэхэд нь стратегийн тусламж үзүүлдэг.

Тодорхойлбол, Удирдлагын нягтлан бодогч гэдэг нь байгууллагын дотоод хэрэгцээнд зориулж санхүүгийн болон санхүүгийн бус мэдээллийг цуглуулж, боловсруулж, дүн шинжилгээ хийж, тайлагнадаг мэргэжилтэн юм. Санхүүгийн нягтлан бодогчоос ялгаатай нь тэдний гол зорилго нь санхүүгийн мэдээллийн гаднын хэрэглэгчид болох хувьцаа эзэмшигчид, зээлдүүлэгчид, зохицуулах байгууллагуудад зориулсан санхүүгийн тайланг бэлтгэх бус, харин удирдлагыг оновчтой шийдвэр гаргахад дэмжлэг үзүүлэхэд чиглэдэг.

Удирдлагын НББ юу хийдэг вэ?

Удирдлагын нягтлан бодогчийн үүрэг маш өргөн хүрээтэй бөгөөд байгууллагын хэмжээ, салбараас хамаарч өөр өөр байж болно. Гэсэн хэдий ч, тэдний гол чиг үүргийг дараах байдлаар томьёолж болно:

• Өртгийн удирдлага: Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний өртгийг тооцох, хянах, бууруулах арга замыг тодорхойлдог. Үүнд стандарт өртөг, хувьсах өртөг, үйл ажиллагааны үндсэн өртөг (ABC) зэрэг аргуудыг ашиглана.
• Төсөвлөлт ба төлөвлөлт: Ирээдүйн санхүүгийн үзүүлэлтийг урьдчилан таамаглаж, орлого, зарлага, хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөө (төсөв) боловсруулдаг. Төсвийг хэрэгжүүлэх явцад хяналт тавьж, хазайлтыг шинжилнэ.
• Гүйцэтгэлийн шинжилгээ: Байгууллагын болон алба, нэгжүүдийн (жишээ нь, хэлтэс, бүтээгдэхүүний шугам) санхүүгийн болон санхүүгийн бус үзүүлэлтийг хэмжиж, шинжилж, тайлагнах үүрэгтэй. Үүнд түлхүүр үзүүлэлтүүд (KPI), Balanced Scorecard зэрэг аргачлалыг ашигладаг.
• Шийдвэр гаргалтыг дэмжих: Удирдлагыг чухал шийдвэр гаргахад шаардлагатай санхүүгийн мэдээллээр хангана. Жишээлбэл, шинэ бүтээгдэхүүн гаргах, үйл ажиллагааг өргөжүүлэх, тоног төхөөрөмж худалдан авах зэрэгт санхүүгийн үндэслэл, эрсдэлийн үнэлгээ хийдэг.
• Дотоод хяналт: Байгууллагын хөрөнгийг хамгаалах, санхүүгийн мэдээллийн үнэн зөвийг баталгаажуулах дотоод хяналтын тогтолцоог бий болгох, хэрэгжүүлэх, сайжруулах үүрэгтэй.
• Санхүүгийн тайлагнал: Дотоод хэрэглээнд зориулсан дэлгэрэнгүй, ойлгомжтой санхүүгийн тайлан, мэдээллийг бэлтгэх. Эдгээр тайлан нь удирдлагад бизнесийн үйл ажиллагааг ойлгох, асуудлыг илрүүлэх, шийдвэр гаргахад тусалдаг.
• Стратегийн түншлэл: Байгууллагын стратегийн зорилгод хүрэхэд санхүүгийн мэдлэг, туршлагаараа хувь нэмэр оруулна. Удирдлагын багийн гишүүний хувьд стратегийн хэлэлцүүлэгт оролцож, санхүүгийн үр дагаврыг тооцоолдог.

Удирдлагын нягтлан бодогчийн эзэмших чадварууд:

Амжилттай удирдлагын нягтлан бодогч нь зөвхөн санхүүгийн мэдлэгтэй байхаас гадна дараах чухал чадваруудыг эзэмшсэн байх шаардлагатай:

• Аналитик сэтгэлгээ: Санхүүгийн болон санхүүгийн бус мэдээллийг задлан шинжилж, тэдгээрийн хоорондын уялдаа холбоог олж харах, дүгнэлт гаргах чадвар.
• Асуудал шийдвэрлэх чадвар: Тулгарч буй санхүүгийн асуудлыг тодорхойлж, шийдвэрлэх оновчтой арга замыг эрэлхийлэх чадвар.
• Харилцааны чадвар: Санхүүгийн мэдээллийг ойлгомжтой, энгийн хэлээр удирдлага болон бусад хэлтсийн ажилтнуудад тайлбарлах, мэдээлэх чадвар. Бичгээр болон аман харилцааны чадвартай байх нь чухал.
• Технологийн мэдлэг: Санхүүгийн программ хангамж (ERP систем, Excel, бусад аналитик хэрэгслүүд) болон мэдээллийн дата баазыг ашиглах чадвар.
• Бизнесийн мэдлэг: Байгууллагын үйл ажиллагааны онцлог, салбарын чиг хандлага, зах зээлийн нөхцөл байдлын талаар гүнзгий ойлголттой байх.
• Ёс зүй: Санхүүгийн мэдээллийг үнэн зөв, шударгаар тайлагнах, байгууллагын ашиг сонирхлыг дээдлэх өндөр ёс зүйтэй байх.

Дүгнээд хэлбэл,

Удирдлагын нягтлан бодох бүртгэл нь орчин үеийн байгууллагын салшгүй чухал функц юм. Эндээс хийсэн дүн шинжилгээ, бэлтгэсэн тайлан, өгсөн зөвлөгөө нь удирдлагад стратегийн чухал шийдвэр гаргахад тусалж, байгууллагын урт хугацааны амжилтыг баталгаажуулдаг. Зөвхөн бүртгэгч бус, харин бизнесийн түнш, стратегийн зөвлөх байх нь удирдлагын нягтлан бодогчийн гол үнэ цэн юм. Иймд, байгууллагууд удирдлагын нягтлан бодогчийн үүргийг өндрөөр үнэлж, тэдний хөгжилд байнга анхаарал хандуулах нь зүйтэй.