Бизнесийн төлөвлөгөө зөвхөн санхүүгийн тооцоо биш. Харин тухайн бизнесийн эхлэл, өсөлт, хөгжлийн шат бүрд чиглэсэн тодорхой алхмыг тодорхойлж, зах зээл, өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн хэрэгцээг ойлгох үндэс байх ёстой.
Бизнесийн төлөвлөгөө нь дараах үндсэн зорилготой:
- Бизнесийн зорилго, алсыг тодорхойлох
- Зах зээлийн судалгаа хийх
- Үйл ажиллагааны стратегийг боловсруулах
- Санхүүгийн урьдчилсан тооцоо гаргах
- Эрсдэл, боломжийг үнэлэх
- Хэрэгжилтийг хянах, үнэлэх шалгуур үзүүлэлтүүдийг тогтоох
Бизнесийн төлөвлөгөөг зөв хийхийн тулд дараах алхмуудыг нарийвчлан авч үзэх хэрэгтэй.
Зорилго, алсын хараагаа тодорхойлох
Эхний алхам бол таны бизнест ямар зорилго, ямар алсыг харахыг хүсэж байгаагаа тодорхойлох явдал юм. Энэ нь зөвхөн орлого олох биш, харин зах зээлд ямар байр суурь эзлэх, хэрэглэгчдийн хэрэгцээг хэрхэн хангах тухай тодорхой ойлголт байх ёстой. Зорилго тодорхой байх нь бизнесийн бүх шийдвэр гаргалт, үйл ажиллагаанд чиглүүлэг өгдөг тул хамгийн чухал хэсэг юм.
Зах зээлийн судалгаа хийх
Зах зээлээ сайн судлахгүйгээр бизнесийн төлөвлөгөө бат бөх байх боломжгүй. Иймд өрсөлдөгчид, хэрэглэгчдийн хандлага, хэрэгцээ, боломжийн хэмжээ зэргийг нарийвчлан судлах шаардлагатай.
Зах зээлийн судалгааны гол зорилго нь дараах зүйлсийг ойлгох явдал юм:
- Зах зээлийн хэмжээ, өсөлтийн хэтийн төлөв
- Хэрэглэгчдийн сегмент, тэдний хэрэгцээ, хүсэл сонирхол
- Өрсөлдөгчдийн давуу тал, сул тал
- Зах зээлийн эрсдэл, боломжууд
Үйл ажиллагааны стратеги боловсруулах
Зах зээлээ судалсны дараа бизнесийнхээ үйл ажиллагааг хэрхэн зохион байгуулах, ямар бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ санал болгох, маркетингийн ямар арга барил ашиглахыг төлөвлөх хэрэгтэй. Энэ нь бизнесийн амжилтын гол түлхүүр болдог.
Стратеги боловсруулахдаа дараах асуудлыг анхаарах шаардлагатай:
- Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний онцлог, давуу тал
- Үйл ажиллагааны зардал, бүтээмж
- Хэрэглэгчдэд хүрэх сувгууд
- Маркетинг, борлуулалтын стратеги
- Хүний нөөцийн зохион байгуулалт
Санхүүгийн урьдчилсан тооцоо гаргах
Бизнесийн төлөвлөгөөг боловсруулахад хамгийн чухал хэсэг нь санхүүгийн тооцоо байдаг. Энэ нь бизнесийн орлого, зарлага, ашиг, хөрөнгө оруулалт, зээл, эрсдэл зэрэг санхүүгийн бүх үзүүлэлтийг нарийвчлан боловсруулсан байх ёстой.
Санхүүгийн төлөвлөгөө нь дараах зүйлсийг багтаах ёстой:
- Орлогын урьдчилсан төлөвлөлт
- Зардлын тооцоо
- Цэвэр ашиг ба алдагдлын тооцоо
- Хөрөнгө оруулалтын хэрэгцээ
- Нэхэмжлэх, төлбөрийн төлөвлөгөө
- Эрсдэлийн санхүүгийн үнэлгээ
Эрсдэл, боломжийг үнэлэх
Бизнесийн төлөвлөгөөг боловсруулахад эрсдэл, боломжийг үнэлэх нь зайлшгүй чухал. Эрсдэл гэдэг нь таны бизнесийн зорилгод хүрэхэд саад болох аливаа хүчин зүйлсийг хэлдэг бол боломж нь таны бизнесийг илүү амжилттай болгох нөхцөл, боломжууд юм.
Энэ шатанд дараах зүйлсийг хийх хэрэгтэй:
- Эрсдэлийг тодорхойлох, ангилах
- Эрсдэлийг бууруулах арга хэмжээ боловсруулах
- Боломжуудыг бүрэн ашиглах стратеги боловсруулах
Хэрэгжилтийг хянах, үнэлэх шалгуур үзүүлэлтүүдийг тогтоох
Төлөвлөгөө зөв боловсруулсан ч хэрэгжүүлэлт нь амжилттай байхгүй бол үр дүн гарахгүй. Тиймээс бизнесийн үйл ажиллагааг үргэлж хянах, үнэлэх системийг бий болгох хэрэгтэй. Хэрэгжүүлэх явцад дараах шалгуур үзүүлэлтүүдийг тогтоох шаардлагатай:
- Тодорхой хугацааны зорилтууд
- Гүйцэтгэлийн гол үзүүлэлтүүд (KPI)
- Өрсөлдөөнд үзүүлэх нөлөө
- Санхүүгийн гүйцэтгэл
- Хэрэглэгчдийн сэтгэл ханамж
Эдгээр үзүүлэлтийг тогтмол хянах нь бизнесийн төлөвлөгөөний хэрэгжилтийг сайжруулах, шаардлагатай өөрчлөлтийг цаг тухайд нь хийхэд тусалдаг.
Бизнесийн төлөвлөгөөг хэрхэн үр дүнтэй хянах вэ?
Бизнесийн төлөвлөгөөг зөв хийхээс гадна түүний хэрэгжилтийг үр дүнтэй хянах хэрэгтэй. Энэхүү процесс нь төлөвлөгөөний зорилгод хүрч байгаа эсэхийг тодорхойлох, алдаа дутагдлыг засах, шинэ боломжуудыг илрүүлэхэд чиглэнэ.
Тогтмол тайлан гаргах
Бизнесийн үйл ажиллагааны гүйцэтгэлийг тогтмол тайлагнаж байх нь хянахад чухал. Тайлангууд нь бизнесийн орлого, зарлага, зах зээлийн байр суурь, хэрэглэгчдийн сэтгэл ханамж зэрэг олон талын мэдээллийг агуулдаг.
Тогтмол тайлан гаргах нь дараах давуу талтай:
- Гүйцэтгэлийн нөхцөл байдлыг цаг тухайд нь мэдэх
- Асуудлыг эрт илрүүлэх
- Шийдвэр гаргах үндэслэлтэй мэдээлэл олж авах
- Бизнесийн зорилгод нийцсэн өөрчлөлт хийх боломж бүрдүүлэх
Гүйцэтгэлийн гол үзүүлэлтүүдийг (KPI) ашиглах
KPI буюу гол гүйцэтгэлийн үзүүлэлтүүд нь бизнесийн амжилтыг хэмжих хэмжүүрүүд юм. Эдгээр үзүүлэлтүүд нь бизнесийн өөр өөр салбарт хамааралтай байж болно:
- Санхүүгийн үзүүлэлтүүд: орлого, ашиг, зардал
- Хэрэглэгчийн үзүүлэлтүүд: сэтгэл ханамж, хэрэглэгчийн хадгалалт
- Үйл ажиллагааны үзүүлэлтүүд: бүтээмж, бүтээгдэхүүний чанар
- Маркетингийн үзүүлэлтүүд: зах зээлийн эзлэх хувь, брэндийн танигдалт
эдгээр KPI-үүдийг тогтмол хянаж, шаардлагатай бол зорилго, стратегийг шинэчлэх нь бизнесийн амжилтад шууд нөлөөлнө.
Эрсдэл болон боломжийн үнэлгээний үргэлжлэл
Хянах процесс нь зөвхөн гүйцэтгэлийг үнэлэхээс гадна эрсдэл, боломжийг дахин үнэлэх үүрэгтэй. Бизнесийн орчин байнга өөрчлөгдөж байдаг тул шинэ эрсдэлүүд гарч ирж, шинэ боломжууд нээгддэг.
Тиймээс бизнесийн төлөвлөгөөг хэрэгжүүлж байх хугацаанд эрсдэл, боломжийг дахин үнэлэх, шаардлагатай бол төлөвлөгөөнд өөрчлөлт оруулах нь чухал.
Төлөвлөгөөний амжилтыг баталгаажуулах зөвлөмжүүд
Ц.Өнөржаргалын туршлагаас үндэслэн бизнесийн төлөвлөгөөг амжилттай хийх, хэрэгжүүлэхийн тулд дараах зөвлөмжүүдийг хэрэгжүүлэх хэрэгтэй:
- Тодорхой, хэмжигдэхүйц зорилго тавих: Зорилго нь тодорхой, хэмжигдэхүйц, биелүүлэх боломжтой байх ёстой.
- Бүх талын судалгаа хийх: Зах зээл, өрсөлдөгч, хэрэглэгчийн хэрэгцээг нарийвчлан судлах.
- Үйл ажиллагааны стратеги боловсруулах: Бүтээгдэхүүн, маркетинг, борлуулалт, хүний нөөцийн нарийвчилсан төлөвлөгөөтэй байх.
- Санхүүгийн төлөвлөгөөг нарийн гаргах: Орлого, зардал, хөрөнгө оруулалт, эрсдэлийг тооцоолох.
- Хянах системийг бий болгох: Гүйцэтгэлийг тогтмол хянах, тайлагнах механизмтай байх.
- Уян хатан байх: Байгууллагын орчинд гарч буй өөрчлөлтөд хурдан дасан зохицож, төлөвлөгөөг шинэчлэх чадвартай байх.
- Баг хамт олныг оролцуулах: Төлөвлөгөө боловсруулах, хэрэгжүүлэх үйл явцад багийн гишүүдийн оролцоо, санал бодлыг тусгах.
Технологийг ашиглах
Орчин үеийн технологи бизнесийн төлөвлөгөө боловсруулах, хэрэгжүүлэх, хянахад ихээхэн тус болдог. Жишээлбэл, санхүүгийн программ хангамж, маркетингийн автоматжуулалт, өгөгдлийн шинжилгээний хэрэгслүүдийг ашигласнаар илүү нарийвчлалтай, хурдан шийдвэр гаргах боломжтой.
Багийн гишүүдийн мэдлэг, ур чадварыг дээшлүүлэх
Бизнесийн төлөвлөгөөний амжилт нь багийн гишүүдийн мэдлэг, ур чадвараас шууд хамаардаг тул сургалт, хөгжлийн хөтөлбөрүүдийг тогтмол зохион байгуулах нь чухал.
Төлөвлөгөөг байнга шинэчлэх
Бизнесийн орчин байнга өөрчлөгдөж байдаг тул төлөвлөгөөг жил бүр эсвэл шаардлагатай үед шинэчлэх хэрэгтэй. Энэ нь бизнесийг зах зээлийн шинэ шаардлагад нийцүүлэх, эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэхэд тусална.
Хэрэглэгчийн санал, хүсэлтийг нягт хянах
Хэрэглэгчийн санал хүсэлтийг байнга авч, дүн шинжилгээ хийх нь бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний чанарыг сайжруулах, зах зээлд илүү амжилттай байх үндэс болдог.
Эдгээр зөвлөмжийг хэрэгжүүлснээр таны бизнес илүү амжилттай, тогтвортой хөгжих боломжтой болно. Бизнесийн төлөвлөгөө бол таны бизнесийн замын зураг бөгөөд зөв зурах нь амжилтын үндэс юм.
Төлөвлөлтгүй бизнес жолоодлогогүй машинтай адил
Энэхүү хандлагыг үйлчилгээний салбарын гарааны бизнест хэрхэн ашиглаж болохыг “BlushBox” хөдөлгөөнт гоо сайхны үйлчилгээний жишээгээр харуулъя.
Нараа (үсчин) болон Энхмаа (арьс арчилгааны мэргэжилтэн) хэмээх хоёр найз 2024 оны сүүлчээр өөрсдийн салон нээхээр төлөвлөж байсан ч түрээсийн үнэ, өрсөлдөөн ихтэй зэргээс үүдэн дуудлагын үйлчилгээний хэлбэрээр эхлэхээр шийдэв.
Зорилгоо тодорхойлсон нь
Тэд “2025 оны гуравдугаар улиралд багтаан 100 байнгын үйлчлүүлэгчтэй болох, орлогын 60 хувийг давтан захиалгаас бүрдүүлэх” гэж тодорхойлжээ. Энэ зорилго нь зөвхөн орлого биш, зах зээл дэх байр суурь, хэрэглэгчийн лояльти зэрэг үзүүлэлтүүдийг багтааж байгаа нь стратегийн чиг баримжааг өгч чаджээ.
Зах зээлийн судалгааг ингэж хийв:
- Энхтайваны өргөн чөлөөнөөс урагшаа Зайсан хүртэл, Дүнжингараваас баруун тийш Энхтайваны гүүр хүртэлх оршин суугчид дундаас 30-45 насны, өөрийн орлогын боломжтой эмэгтэйчүүдийг гол хэрэглэгч гэж тодорхойлсон.
- Интернэт хэрэглээ, захиалгын дадал, үйлчилгээний тухай санал сэтгэгдэл бүхий жижиг фокус бүлгийн судалгаа хийж, хэрэглэгчдийн хувьд “гэрээсээ гаралгүйгээр үйлчилгээ авах”, “цаг товлолтыг өөрөө сонгох” гэсэн хэрэгцээ давамгайлж байгааг олж тогтоов.
- Өрсөлдөгчдийг тодорхойлохдоо зөвхөн салон биш, гоо сайхны сургалт төв, фэйсбүүкийн бие даасан хэрэглэгчид, хүргэлттэй beauty box зэрэг орлуулж болох бүх хэлбэрүүдийг хамруулсан.
Үйл ажиллагааны стратеги:
Нийтлэлд дурдсан “онцлог, давуу талаа тодорхойлох” зарчимд тулгуурлан дараах шийдлүүдийг гаргав:
- Үйлчилгээний багцыг “түргэн, зөөврийн, тохируулгатай” гэсэн 3 зарчимд үндэслэв.
- Цаг товлолтыг Viber bot ашиглан автоматжуулж, хэрэглэгчид утсаар залгах шаардлагагүй болгосон.
- Хэрэглэгчийн анхны захиалга дээр 10,000₮-ийн нэмэлт үйлчилгээ (нүүр цэвэрлэгээ, хөмсөг засалт гэх мэт)-г үнэгүй санал болгож, сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлэв.
Санхүүгийн төлөвлөгөө ба KPI:
Нийтлэлд заасанчлан, зөвхөн “орлого–зарлага” бус хөрөнгө оруулалтын өгөөж, үйл ажиллагааны үр ашиг дээр төвлөрсөн тооцоолол хийжээ:
- Эхний 3 сарын зардал: 4.2 сая төгрөг (тоног төхөөрөмж, сурталчилгаа, тээвэр)
- Орлогын зорилт: 1-р сард 5 000,000₮ → 3-р сард 7,000,000₮
- KPI:
- Долоо хоногийн захиалгын тоо
- Давтан захиалгын хувь
- Нэг захиалгаас олох дундаж орлого
- Сэтгэл ханамжийн үнэлгээ (4.5/5-аас дээш байх)
Хэрэгжилтийн хяналт ба уян хатан шинэчлэлт
Нийтлэлд дурдсан “төлөвлөгөөг хянах, шинэчлэх” зарчмыг хэрэгжүүлж, сарын тайлангийн хурлаа тогтмол хийж, дараах өөрчлөлтийг оруулжээ:
- Ажлын өдөрт төвлөрсөн товлолтыг цуцалж, амралтын өдрүүдэд давтамжтай үйлчлэх болгов.
- Захиалгын давтамж өндөртэй хэрэглэгчдэд урьдчилсан төлбөрийн багц санал болгож, мөнгөн урсгалыг тогтворжуулав.
Дүгнэн хэлэхэд,
Жижиг үйлчилгээний бизнесүүдийн хувьд төлөвлөгөө бол гоёл чимэг бус, бизнесийг амьд үлдээх бодит зэвсэг юм. “BlushBox” кейс нь “Төлөвлөж чадвал төлөвшиж чадна” нийтлэлд өгүүлсэн онол, зарчмуудыг хэрхэн шингээж, амьдрал дээр хэрэгжүүлж болохыг тод жишээгээр харуулж байна. Төлөвлөлт гэдэг бол эрсдэлийг багасгаж, боломжийг бодит болгодог хамгийн анхны алхам билээ.
