Бизнес эхлүүлэхэд зөвхөн санаа хангалтгүй. Амжилттай явахын тулд тодорхой зорилго, хэрэглэгч төвтэй хандлага, санхүүгийн сахилга бат, багийн зөв соёл зэрэг олон хүчин зүйл нөлөөлдөг. Хэрэв эдгээрийг алхам алхмаар хэрэгжүүлбэл таны бизнес илүү тогтвортой өсөж чадна.
“Зорилгоо тодорхой болго”
Амжилттай бизнесийн эхний алхам бол зорилгоо маш тодорхойлох. Яг ямар хэрэглэгчийн ямар асуудлыг шийдэх гэж байна вэ? Зах зээлийн ямар хэсэгт чиглэж байна вэ? зэрэг асуултад хариулж чаддаг байх хэрэгтэй. Жишээлбэл, “25–45 насны уран зураг сонирхогчдод зориулсан хямд хүргэлттэй захиалгын үйлчилгээ” гэж тодорхойлвол шийдвэр гаргахад илүү хялбар байна. Тэгэхээр зорилго тодорхой болсноор KPI буюу амжилтын хэмжүүрүүд ч ойлгомжтой болно.
Зорилго тодорхой байна гэдэг нь зөвхөн чиглэлээ олох бус, дараа дараагийн шийдвэр гаргалт, стратеги боловсруулахад хөтөч болдог. Жишээлбэл:
- Хэрэглэгчийн сегмент тодорхойлох – “25–45 насны уран зураг сонирхогчдод зориулсан хямд хүргэлттэй захиалгын үйлчилгээ” гэж зааж өгвөл бүтээгдэхүүн хөгжүүлэлт, маркетинг, үйлчилгээний хэлбэр бүгд цэгцтэй болно.
Өрсөлдөөнөө тодорхой харьцуулах – Өөрийн зорилго тодорхой болсны дараа өрсөлдөгчидтэйгээ юугаараа ялгарах вэ гэдэг нь илүү ойлгомжтой.
Амжилтыг хэмжих үзүүлэлт (KPI) тогтоох – Зорилго тодорхой бол KPI ч тодорхой болно. Хэрэв “захиалгын үйлчилгээ” гэдэг зорилго тавьсан бол KPI нь захиалгын тоо, хэрэглэгчийн сэтгэл ханамж, хүргэлтийн хугацаа, давтан худалдан авалт гэх мэт хэмжигдэхүйц үзүүлэлтүүд байх хэрэгтэй.
Тодорхой зорилго байх нь багийн гишүүдэд ч ойлгомжтой дохио өгдөг. Хүн бүр өөр өөрөөр төсөөлөөд явж байхаар нэг зорилгыг тойрон ажиллавал нэгдсэн хүч бий болдог. Өөрөөр хэлбэл, зорилго бол компанийн “GPS” юм.
“Хэрэглэгч төвтэй бай”
Бизнесийн амжилт хэрэглэгч дээр л тогтдог. Тэдний юу хүсэж, юунд сэтгэл дундуур байгааг ойлгож чадвал та бүтээгдэхүүнээ зөв хөгжүүлж чадна. Судалгаа, богино асуулга, санал хүсэлт, туршилтын бүтээгдэхүүн зэрэг аргууд нь хэрэглэгчийн бодит хэрэгцээг илрүүлэхэд тусалдаг. Хэрэглэгчийн амьдралд таны үйлчилгээ хэрхэн багтаж, тэдний амьдралыг яаж хөнгөвчлөхийг бодох нь хамгийн чухал.
Хэрэглэгчийг ойлгохын тулд яах вэ?
Судалгаа хийх – Зөвхөн тоон мэдээлэл биш, хэрэглэгчийн өдөр тутмын амьдралд ямар бэрхшээл тулгарч байгааг сонсох. Жишээ нь, хүмүүс хүргэлтээр хоол захиалахдаа “цагт нь ирдэггүй” гэдгээ илүү их гомдоллодог байж болно.
Богино асуулга, санал хүсэлт – 2–3 асуулттай энгийн форм ч хэрэглэгчийн бодлыг ил болгодог. Жишээ нь, “Манай үйлчилгээг ашиглахад хамгийн төвөгтэй зүйл юу вэ?” гэсэн ганц асуултаар олон санаа гаргаж авна.
Туршилтын бүтээгдэхүүн (MVP) – Хүмүүсээс “таалагдаж байна уу?” гэж асуухаас илүүтэйгээр тэдэнд хэрэглүүлж үзүүлэх хэрэгтэй. Жинхэнэ хэрэглээний үед гарч ирэх санал, алдаа нь хамгийн үнэн бодит мэдээлэл болдог.
Яагаад энэ чухал вэ?
Бизнесийн зорилго бол хэрэглэгчийн амьдралыг хөнгөвчлөх. Таны бүтээгдэхүүн хэрэглэгчийн өдөр тутмын амьдралд хэрхэн багтаж, тэдний цаг хугацаа, мөнгө, энерги, стрессийг хэрхэн багасгаж чадаж байгаагаар үнэ цэнэ хэмжигдэнэ. Жишээ нь, такси дууддаг аппликейшн хэрэглэгчийн асуудлыг шийдсэн учраас амжилттай болсон. Тэд зөвхөн “машин дууддаг үйлчилгээ” биш, харин “хүлээх хугацааг богиносгож, төлбөрийг ил тод болгож, зорчигчийн аюулгүй байдлыг хамгаалсан” шийдэл санал болгосон.
Эмпати буюу хэрэглэгчийн нүдээр харах
Хэрэглэгчийн оронд өөрийгөө тавьж бодох нь хамгийн хүчтэй арга. Хэрэв та өөрөө хэрэглэгч байсан бол энэ бүтээгдэхүүнийг дахин дахин хэрэглэмээр санагдах уу? Үйлчилгээний процесс тань хялбар уу, ойлгомжтой юу? Худалдан авалтын дараа хэрэглэгч өөрийгөө үнэлэгдсэн, хүндлэгдсэн мэт мэдэрч байна уу? Энэ асуултуудын хариулт нь таны бүтээгдэхүүний амжилтыг тодорхойлно.
“Жижиг туршилтаас эхэл”
Шинэ санаа том хөрөнгө оруулалт шаарддаггүй. Харин MVP буюу хамгийн бага боломжтой бүтээгдэхүүнээр эхэлснээр та бага зардлаар бодлоо шалгаж чадна. Туршилтын шатанд хэрэглэгчийн санал сэтгэгдлийг шууд авч, бүтээгдэхүүнээ хурдан сайжруулах боломжтой. Энэ арга нь бүтэлгүйтлээс айхгүйгээр дахин дахин туршиж сурахад хүргэдэг.
Шинэ санаа заавал их хөрөнгө, олон жилийн бэлтгэл шаарддаггүй. Харин хамгийн бага боломжтой бүтээгдэхүүн буюу MVP (minimum viable product)-оор эхлэх нь хамгийн ухаалаг алхам. Энэ нь таны санааг зах зээл дээр жинхэнэ хэрэглэгчидтэй хурдан туршиж үзэх боломж олгодог.
MVP-ийн ач холбогдол
Зардал бага – Эхнээс нь бүрэн хэмжээний бүтээгдэхүүн хийхийн оронд зөвхөн гол функцээ туршиж үзэх тул цаг, мөнгө хэмнэнэ.
Хурдан суралцах – Зах зээл таны санааг үнэхээр хүлээн зөвшөөрөх эсэхийг мэдэхэд олон жил шаардлагагүй. Хэдхэн долоо хоногийн туршилтаар хэрэглэгчид ямар хандлагатай байгааг ойлгож болно.
Бодит санал авах – Хүмүүсийн үг биш, хэрэглэж буй үйлдлээс нь хамгийн үнэн мэдээлэл гардаг. MVP нь хэрэглэгчийг жинхэнэ нөхцөлд шалгах боломж өгдөг.
Гадаадын олон алдартай бизнес эхэндээ MVP хэлбэрээр эхэлсэн байдаг. Жишээлбэл, Airbnb-гийн үүсгэн байгуулагчид эхэндээ өөрсдийн байрны хэдхэн өрөөг зураг авч сайт дээрээ байршуулсан нь анхны туршилт нь байлаа. Энэ жижиг алхмаар тэд хэрэглэгчид үнэхээр ийм үйлчилгээ хүсч байгааг нотолж, дараа нь системээ өргөжүүлсэн.
Монголын нөхцөлд ч адилхан. Жишээ нь, хүргэлтийн үйлчилгээ эхлүүлэх гэж буй стартап эхнээс нь том апп хийхийн оронд Facebook page + Google form ашиглан хэрэглэгчээс захиалга авч үзэж болно. Энэ энгийн туршилтаар хэрэглэгчид ийм үйлчилгээ хүсэж байна уу, хүргэлтийн цаг хэдэн минут байхад тэд сэтгэл ханамжтай байна уу гэх зэргийг ойлгох боломжтой.
Бүтэлгүйтлээс айхгүй байх
MVP арга барилын хамгийн чухал тал нь бүтэлгүйтлээс айхгүй байх. Хэрэв туршилт бүтэлгүйтвэл та асар их хөрөнгө алдсан биш, харин жижиг зардлаар үнэтэй туршлага олж авсан гэсэн үг. Ингэснээр та дараагийн санаагаа илүү ухаалаг туршиж сурна.
“Санхүүгээ сахилга баттай удирд”
Мөнгөний урсгал бол бизнесийн цусны эргэлт. Орлого, зарлагаа нарийн хөтөлж, хэрэггүй зардлыг хянах нь зайлшгүй. Хамгийн чухал нь та гэнэтийн нөхцөл байдалд бэлэн байх ёстой. Үйл ажиллагааны 3–6 сарын зардлыг нөхөх буфер хадгаламжтай бол бизнесээ ямар ч үед тогтвортой авч явах боломжтой.
Мөнгөний урсгалыг удирдах гол зарчмууд
Орлого, зарлагаа өдөр тутам хянах
Санхүүгийн тайланг зөвхөн улирал бүр биш, тогтмол хөтлөх хэрэгтэй. Өдөр бүрийн борлуулалт, зардал хаашаа урсаж байгааг харах нь ирээдүйд том алдаа гаргахаас хамгаална. Жишээ нь, кафе ажиллуулдаг бол “өдөр бүрийн борлуулалт vs худалдан авалтын зардал”-ыг Excel эсвэл энгийн санхүүгийн апп-аар хөтөлж болно.
Хэрэггүй зардлыг хянах
Түрээс, ажилчдын цалин, түүхий эд зэрэг үндсэн зардлууд зайлшгүй. Харин зарим нэмэлт зардлууд (илүүдэл маркетингийн зардал, ашиглагддаггүй үйлчилгээний төлбөр гэх мэт) ашиг орлогыг бууруулдаг.
Санхүүгийн буфер бий болгох
Гэнэтийн нөхцөл байдал бизнесийн өдөр тутмын амьдралын нэг хэсэг. Зах зээл унах, ханган нийлүүлэгч тасалдах, эсвэл хэрэглэгчийн эрэлт гэнэт буурах зэрэг эрсдэлд бэлтгэхийн тулд 3–6 сарын үйл ажиллагааны зардлыг нөхөх хэмжээний буфер хадгаламжтай байх нь зайлшгүй. Энэ нь бизнесийн “аюулгүйн дэр” гэж ойлгож болно. Зөвхөн өнөөдрийг хянах биш, ирэх сар, улирлын орлого, зарлагын төсөөллийг гаргах хэрэгтэй. Ингэснээр та хэзээ хөрөнгө оруулалт татах, хэзээ зардлаа танах шаардлагатайг урьдчилан мэдэж чадна.
Товчхондоо: Өсөлт бол хурд биш, тогтвортой алхам. Амжилтын түлхүүр нь хэрэглэгч, баг, санхүү гурвыг зэрэгцүүлэн хөгжүүлэхэд оршдог.
Уншигч та уг нийтлэлийн дэлгэрэнгүй агуулгыг Business.mn подкаст-ын 335-р дугаараас сонсоорой.
