Монголын инфляц 11.3 хувьтай байна. Засгийн газар инфляцыг нэг оронтой тоонд хүргэхийг зорьж байгаа ч үүнийг бодит болгоход бэрхшээлтэй тулгарч байна. Монголбанкнаас өгсөн мэдээллийг ашиглан инфляцыг зарим барааны үнэ, цалингийн өсөлт, бодит орлоготой холбон тоймлолоо.
Инфляцад нөлөөлөгч хүчин зүйлүүд:
- Импортын бараа: Инфляц 16 хувиас 10 хувь хүртэл буурахад импортын бараа, тэр дундаа импортын хүнсний бүтээгдэхүүний үнэ буурсан нь нөлөөлсөн.
- Шатахуун: Шатахууны үнэ инфляцыг хөөрөгдөхөд голлон нөлөөлсөн. Гэсэн хэдий ч дэлхийн зах зээл дээр нефтийн үнэ буурч, Оросын газрын тосны үнэд санкциар хяналт тавьсан нь инфляцыг бууруулахад нөлөөлсөн.
Инфляцын задаргаа:
- Хүнсний бус импортын бараа: 11.1%
- Шатахуун: 5.1%
- Импортын хүнс: 9.2%
- Дотоодын хүнс (мах ороогүй): 27.4%
- Дотоодын бусад бараа: 14%-иас доош
- Хүнсний, тэр дундаа махны үнэ өндөр байгаа нь орлого багатай өрхүүдэд дарамт болж байна.
Хүнсний тогтвортой үйлдвэрлэл, хангамжийн ач холбогдол:
- Инфляцтай үр дүнтэй тэмцэхэд дотоодын хүнсний үйлдвэрлэл, нийлүүлэлт тогтвортой байх нь чухал. Хүнсний үнэ тогтвортой байх нь инфляцыг хөөрөгдөхгүй байлгахад нөлөөлдөг.
- Мах, гурил, хүнсний ногоо, сүү, түлш зэрэг үндсэн таван төрлийн бүтээгдэхүүн инфляцын 40-50 хувийг эзэлж байна.
Бодит орлого ба инфляц:
- Нэрлэсэн цалингаас инфляцыг хасаж тооцсон бодит цалин 2022 оны гуравдугаар улирал хүртэл зогсонги байдалд байсан.
- Хүнсний инфляцын өсөлт нь бодит орлого, ялангуяа тэтгэвэр авагчид, бүлгийн сангийн гишүүд, цалинтай ажилчдын орлогод сөргөөр нөлөөлсөн.
Цалингийн өсөлт ба инфляц:
- Инфляцтай тэмцэхийн тулд цалинг тогтмол нэмэгдүүлэх нь инфляцын түвшинг бууруулахад үр дүнгүй байж магадгүй юм.
- Төв банк болон эдийн засагчид инфляц өндөр байгаа үед цалинг өсгөхгүй байхыг санал болгож байна.
- Хүнсний үнэ, түүнээс үүдэлтэй инфляцын өрхүүдэд үзүүлэх дарамтыг бууруулах нийгмийн халамжийн бодлогыг хэрэгжүүлэх ёстой.
Махны нийлүүлэлт ба инфляц:
- Нөөцийн махны чанар шаардлага хангахгүй байгаа нь үнэ өсөхөд хүргэж байна.
- Махны экспорт нэмэгдсэн нь дотоодын зах зээлийн нийлүүлэлтэд нөлөөлж, инфляцид хувь нэмрээ оруулж байна.
- Хөдөө аж ахуйн салбарын бүтээмж, нийлүүлэлт, тогтвортой байдалд анхаарах нь дотоодын хэрэгцээг хангах, инфляцыг бууруулахад зайлшгүй шаардлагатай.
Дүгнэвэл:
Монгол Улсын өнөөдрийн инфляц 11.3 хувьтай байгаа нь инфляцыг нэг оронтой тоонд хүргэх Засгийн газрын зорилтод хүндрэл учруулж байна. Импортын бараа, шатахуун, дотоодын хүнсний үнэ зэрэг инфляцад нөлөөлж буй хүчин зүйлсийг сайн судалж ойлгох нь үр дүнтэй арга хэмжээ хэрэгжүүлэхэд чухал үүрэгтэй. Инфляцыг шийдвэрлэхийн тулд дотоодын хүнсний үйлдвэрлэл, нийлүүлэлтийн сүлжээ тогтвортой байхаас гадна цалин хөлсийг тогтворжуулах, бага орлоготой өрхүүдийн дарамтыг бууруулах бодлого шаардлагатай. Монгол Улс инфляцыг тогтворжуулах, эдийн засгийн өсөлтийг дэмжихэд хөдөө аж ахуйн тогтвортой хангамж, бүтээмж, үр ашигтай хадгалах, түгээх сүлжээ бүхий тогтолцоог бий болгох нь чухал юм.
