Монгол Улсын иргэн бүрт нэг сая төгрөг, түүнтэй тэнцэх хэмжээний 1072 ширхэг
хувьцааг “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК олгосон. Иргэдэд хувьцааг олгосноор тэд
компанийн үйл ажиллагаа болон холбогдох санхүүгийн нөхцөл байдалтай
танилцах эрх нь хуулийн хүрээнд нээлттэй болсон. Гэвч иргэд хувьцаа
эзэмшигчийнхээ бүрэн эрхийг эдэлж чаддаггүй, компанийн үйл ажиллагаа тэдэнд
“хаалттай” байсаар өдийг хүрсэн билээ. Гэхдээ үүнээс илүүтэй компанийн
уурхайгаас нүүрс тогтмол хулгайлагддаг гэх мэдээлэл олны анхаарлыг татаж
улмаар Засгийн газрын зүгээс өөрийн онцгой бүрэн эрхт төлөөлөгчөө томилоход
хүргэсэн.
Сангийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Ж.Ганбат оны эцэс гэхэд 500
сая ам.долларын орлого төвлөрүүлэх бодлого баримтлан ажиллахаа Засгийн
газрын онцгой бүрэн эрхт төлөөлөгчөөр томилогдох үедээ мэдэгдсэн. Харин
компанийн хувьд өнгөрсөн гуравдугаар улирлын эцсийн байдлаар 1.5 их наяд
төгрөгийн орлоготой ажиллаж өр төлбөр 3.4 их наяд төгрөгт хүрээд байсан
юм. Төлөөлөгчийг томилогдсоноос хойш 81.8 сая ам.долларын үнэлгээ бүхий
804,2 мянга.тн нүүрс ачиж, өнгөрсөн долоо хоногт компанийн дансанд 20.6
сая ам.доллар оржээ.
Төлөвлөгөөний хүрээнд Тавантолгойгоос Цагаанхад чиглэлд хоногт 360
тээврийн хэрэгсэл нэвтрэх боломжтой байсныг 650 болгон нэмэгдүүлж,
улмаар энэхүү квотын тоог 950 хүргэх зорилтыг тавьжээ. Харин орлогын
хувьд энэ оны төлөвлөгөөг 500 сая ам.доллар буюу сар тутамд 2.5 сая тонн
нүүрс олборлоно. Үүнтэй холбогдуулан өдөр тутмын квотыг нэмэгдүүлж,
дундын болон богино замын тээврийн уялдааг ханган ажиллах, тээвэрлэлт
нэмэгдсэнтэй холбоотой уурхай дээр асуудал үүсгэхгүй байх чиглэлийг
холбогдох албан газруудын удирдлагуудад өгчээ.
Өнгөрсөн долоо хоногт 20.6 сая ам.долларын орлоготой ажилласан
Засгийн газар түүнийг томилсон шалтгаан бол хэмжээ нь байнга буурсаар
ирсэн Монгол Улсын валютын нөөцийг нэмэгдүүлэх. Тиймээс тэрбээр эхний
ээлжинд уурхайд ямар компани хэдий хэмжээний өртгөөр нүүрс ухан гаргадаг,
тээвэрлэлтийг ямар компани хийдэг, хөрш улсын ямар компаниуд худалдан
авдаг болохыг ил болгохыг чухалчилжээ. Эдгээр мэдээллийн далд байдлаас
үүдэлтэй нүүрсний хулгайн асуудлаар иргэдийн хардлага өндөр байдаг. Хэрэв
үүнийг ил болгож чадвал олон нийт хяналт тавих боломжтой болж, улмаар
энэхүү хардлага ч үгүй болох эерэг талтай. Иймээс цахим мэдээллийг
боловсронгуй болгож, Цагаанхадны мэдээллүүдийг ил тод болгох ажлыг
хийхээр төлөвлөсөн байна.
Үүнээс гадна компанийн зүгээс урьдчилгаа төлбөр авч, улмаар удаан
хугацаанд нүүрс нийлүүлэх нөхцөлт гэрээ байгуулан ажилладаг. Дэлхийн зах
зээлд нүүрсний үнэ өндөр үед энэхүү гэрээ нь өндөр хэмжээний алдагдал
хүлээдэг тул олны шүүмжлэлийг дагуулдаг билээ. Уг асуудлыг шийдвэрлэхээр
худалдан авагчидтай уулзаж, урьдчилан мөнгө авах байдлыг зогсоох бодлого
баримтална гэдгээ төлөөлөгч мэдэгдсэн юм.
